Η έναρξη λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως τζαμί, έφερε όπως είναι λογικό αντιδράσεις από την Ελληνική πλευρά.
Υπενθυμίζεται ότι χθες, Δευτέρα του Πάσχα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εγκαινίασε σε ειδική τελετή την λειτουργεία της Μονής ως τζαμί.
Ερντογάν: Τα τελευταία 21 χρόνια, έχουμε αναστηλώσει 5.500 μνημεία προγόνων στη χώρα μας
Ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε χαρακτηριστικά στην εισαγωγική του ομιλία στην τελετή των εγκαινίων: «Τα τελευταία 21 χρόνια, έχουμε αναστηλώσει 5.500 μνημεία προγόνων στη χώρα μας και σε όλη τη γεωγραφία της καρδιάς μας».
«Βλέπω αυτή τη σημαντική τελετή σήμερα ως μια ακόμα ένδειξη της ευαισθησίας που επιδεικνύουμε όσον αφορά την προστασία της κληρονομιάς», συνέχισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ όταν ήρθε η σειρά στη Μονή της Χώρας έδωσε τον λόγο στον επαρχιακό μουφτή της Κωνσταντινούπολης, Σαφί Αρπάγκιους, ο οποίος ανέφερε: «Κύριε πρόεδρε, έπειτα από 79 χρόνια, αναστηλώνεται και ξανανοίγει για τους πιστούς από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων. Το "Καριγέ" μετατράπηκε σε μουσείο 79-80 χρόνια μετά το τέμενος της Αγίας Σοφίας. Ήταν ένα μέρος που χρησιμοποιείτο ως τζαμί προηγουμένως. Αυτό το τζαμί, που έγινε μουσείο μετά το 1947, ανακαινίστηκε και επισκευάστηκε με τις προσπάθειες και την υποστήριξη των ιδρυμάτων μας και σήμερα, με τη βοήθεια του Θεού, θα αποδοθεί ξανά για προσευχή και θα υποδεχτεί τους πιστούς στην Κωνσταντινούπολη».
Στην συνέχεια ο Τούρκος πρόεδρος έδωσε το πρόσταγμα για να κοπή η κορδέλα των εγκαινίων: «Έχεις το ψαλίδι στα χέρια σου και την κορδέλα μπροστά σου. Όλοι μαζί να πούμε "εις το όνομα του Κυρίου" (για Αλλάχ μπσμιλάχ) και να κόψουμε την κορδέλα. Με το καλό»!
Καλύφθηκαν τα ψηφιδωτά στους τοίχους
Το τζαμί θα λειτουργεί στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας. Tα ψηφιδωτά στους τοίχους στον χώρο της προσευχής καλύφθηκαν, ενώ καθορίστηκε περιοχή που θα την επισκέπτονται οι τουρίστες με ξεναγό.
Αντιδράσεις από το ελληνικό ΥΠΕΞ για τη Μονή της Χώρας
Ανακοίνωση για την λειτουργία της Μονής της Χώρας ως τζαμί εξέδωσε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, χαρακτηρίζοντας την σχετική απόφαση των τουρκικών Αρχών «πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα» .
Στην ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών σημειώνει:
«H απόφαση των Τουρκικών Αρχών για την έναρξη της λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους συνιστά πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα».
Η διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα μνημείων και η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση που δεσμεύει όλα τα κράτη», καταλήγει το ελληνικό ΥΠΕΞ.
Η ιστορία της βυζαντινής Μονή της Χώρας
Η εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, το καθολικό του πάλαι ποτέ μοναστικού συγκροτήματος, χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ., ενώ τα μοναδικά ψηφιδωτά και τοιχογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν τον 14ο αιώνα, από το 1305 έως το 1320, επί βασιλείας Παλαιολόγων.
Πρόκειται για το μνημείο με τα περισσότερα και πλέον περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά που διασώζεται στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με την Αγία Σοφία και τη Μονή της Παμμακάριστου, που επίσης λειτουργεί ως τέμενος με την ονομασία Φετχιγέ. Η Αγία Σοφία είχε επίσης αποδοθεί στη μουσουλμανική θρησκευτική λατρεία το 2020.
Η Μονή της Χώρας μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, 58 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης. Ωστόσο, με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Τουρκίας, το 1945 έγινε μουσείο.
Μετά την απόφαση αυτή, ειδικοί από τις ΗΠΑ εκτέλεσαν τεράστιο έργο αποκατάστασης και συντήρησης των ψηφιδωτών και νωπογραφιών, ξηλώνοντας σοβάδες που τα κάλυπταν. Οι εργασίες, που ξεκίνησαν το 1948, ολοκληρώθηκαν δέκα χρόνια αργότερα, το 1958.
Όμως το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας (Danistay) της Τουρκίας ακύρωσε την απόφαση του 1945 και, έναν χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι το μνημείο θα λειτουργήσει ξανά ως τζαμί.
