Τις επόμενες ημέρες συνεχίσαμε να επισκεπτόμαστε τοποθεσίες με λαξευτές εκκλησίες και με λαξευτά σπίτια.
Οι μεν εκκλησιές υπάγονται στον έλεγχο του κράτους και τα σπίτια έχουν δοθεί σε κατοίκους, οι περισσότεροι των οποίων είναι ποιμένες και αγρότες. Στη Ματιανή και καθώς περπατούσαμε στους στενούς δρόμους του χωριού είδαμε εκκλησιά που μετατράπηκε σε σπίτι... Είδαμε και τον ένοικο, που καθόταν στο σκαλί της εισόδου του σπιτιού του και μας κοίταζε περίεργα. Φορούσε φθαρμένα από την πολυκαιρία ρούχα και ήταν ξυπόλητος. Τον πλησιάσαμε. Επιχειρήσαμε να του μιλήσουμε, αλλά από γλωσσομάθεια... γιοκ.
Κοιτάχτηκα με τον π. Κύριλλο και του κάναμε νοήματα, ότι θέλουμε να μπούμε στο σπίτι του. Μας κοίταξε με καχυποψία. Ως εκ θαύματος εμφανίστηκε Τούρκος νέος στην ηλικία, καλοντυμένος, που μας είδε να προσπαθούμε να συνεννοηθούμε και ήρθε κοντά μας. Ήξερε αγγλικά συνεννοήθηκε με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, ίσως και να του είπε να στέρξει να μας δεχθεί. Φαινόταν σα να μας ήξερε ο καλοντυμένος κύριος... Ο αγρότης άλλαξε στάση, μας χαμογέλασε και μας έκαμε νόημα να περάσουμε, ανοίγοντας ο ίδιος το κιλίμι που είχε σα πόρτα...
Μπήκαμε στη σπηλιά, που παλιά έμοιαζε να ήταν ένα όμορφο εκκλησάκι... Οι τοίχοι είχαν ασβεστωθεί. Μπορεί να είχαν πίσω τους τοιχογραφίες... Είχαν ρίξει κάτω τις κολόνες και είχαν μείνει κάτι ελάχιστα σημάδια τους. Είχαν ισοπεδώσει και τον χώρο του ιερού... Κιλίμια παντού, αλλά ελάχιστα έπιπλα. Πάντως η τηλεόραση – δορυφορική – απαραίτητη... Μας κέρασε η μαντηλοφορούσα σύζυγος γλυκό του κουταλιού και νερό. Δεν είπαμε πολλά. Δεν μπορούσαμε κιόλας... Του δώσαμε ένα χαρτζιλίκι, που το πήρε ευχαρίστως. Φύγαμε απογοητευμένοι.
Καθώς περπατούσαμε ξαναείδαμε τον νέο που μας βοήθησε. Με χαμόγελο μας είπε πώς περάσαμε. Τον ευχαριστήσαμε και του ζητήσαμε μιαν ακόμη χάρη. Να δούμε ένα κανονικό σπίτι σε βράχο, που να συντηρείται. Μας έκαμε το χατίρι. Μας πήγε σε σπηλιά σκαλισμένη σε βράχο, που ήταν ένα εξαιρετικό σπίτι. Είχε ωραία επιπλωμένα δωμάτια, υψωνόταν σε τρεις ορόφους, είχε θέρμανση με σόμπες και με επενδυμένα μπουριά και μηχανικό εξαερισμό. Οι ηλικιωμένοι ιδιοκτήτες έδειξαν ευγένεια. Δεν μας ρώτησαν από πού είμαστε, μας κέρασαν και με τα λίγα αγγλικά τους μας εξήγησαν ότι το σπίτι ανήκε σε ελληνική οικογένεια που διώχθηκε από τον τόπο της... Ο νέος δεν ξαναφάνηκε...
Συνεχίσαμε τις περιηγήσεις μας. Είπαμε να επισκεφθούμε το Ακσαράι και το Περίστρεμα, όπου υπάρχουν και πολύ όμορφες εκκλησιές, πάντα λαξευμένες στους βράχους και, οι περισσότερες, με κακοποιημένες τοιχογραφίες. Στο Προκόπι επισκεφθήκαμε το μοναστήρι των Αρχαγγέλων όπου ήταν η εντυπωσιακή πέτρινη τράπεζα των μοναχών, με γύρω στους τοίχους μαυρισμένες τοιχογραφίες, που πάντως έτσι σώθηκαν...
Την άλλη ημέρα επισκεφθήκαμε τις υπόγειες πόλεις στο Καϊμακλί και στο Ντερινκούγιου, πενήντα περίπου χιλιόμετρα από το Προκόπι. Σε αυτές τις πόλεις είναι θαυμαστή η τεχνολογία που εφαρμόστηκε για να επιζούν οι Βυζαντινοί κάτοικοι από τις επιδρομές των βαρβάρων. Ο εξαερισμός, η τροφοδοσία με νερό, η ασφαλής φύλαξη και συντήρηση ζώων και τροφίμων, το αθέατο από την επιφάνεια, τα μέτρα υγιεινής στην αφόδευση, ο τρόπος αμύνης σε περίπτωση αποκαλύψεως της εισόδου, το δαιδαλώδες και το στενό των διαδρόμων και οι κάτω από τη γη οκτώ όροφοι (μπορεί να είναι και έντεκα), που εξασφάλιζαν να είναι ασφαλής η ζωή των κατοίκων (υπολογίζονται ότι κατέφευγαν σ’ αυτούς από 20.000 έως και 80.000) είναι μερικά από τα εντυπωσιακά των πόλεων αυτών.
Είχαμε κουραστεί πολύ. Περπατούσαμε πολύ κάθε μέρα...
- Αύριο να πάμε στην Καρβάλη, να προσκυνήσουμε στο Ναό του Αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και να δούμε την πόλη που γεννήθηκε, μου είπε ο π. Κύριλλος.
Φυσικά συμφώνησα. Στην Καρβάλη συναντήσαμε και ευγενείς Τούρκους. Δυο – τρία παιδιά μας πήγαν έως το ναό του Αγίου Γρηγορίου. Τους δώσαμε ένα χαρτζιλίκι, που το πήραν και μετά άρχισαν να χοροπηδάνε. Χαρήκαμε κι εμείς.
- Λες νάναι χριστιανόπουλα; Διερωτήθηκε φωναχτά ο π. Κύριλλος. Μου φάνηκαν καλά παιδιά και καλοί ήσαν και οι γονείς τους, που τα άφησαν να μας πάνε στο Ναό, που χρησιμοποιείται πια ως τζαμί...
- Πάτερ μου ήσαν πτωχοί άνθρωποι και μπορεί απλάνα περίμεναν να βγάλουν κάτι από την καλοσύνη τους...
- Λες; Μπορεί να είναι όπως το λες...Ας το ξεχάσουμε...
- Πάτερ μου, είναι η τελευταία μας ημέρα στην Καππαδοκία. Αύριο πάμε Καισάρεια για να φύγουμε από εκεί αεροπορικώς προς Κωνσταντινούπολη. Στην Καισάρεια δεν υπάρχει τίποτε να δούμε, δυστυχώς. Εκεί θα παραδώσουμε και το αυτοκίνητο. Γυρίζοντας στο Προκόπι δεν περνάμε από τη Σινασό, που θυμίζει ακόμη Ελλάδα;
- Συμφωνώ. Έχουμε ώρα. Απογευματάκι θα φτάσουμε... Θα πάρουμε εκεί καφέ...
Έτσι και κάναμε. Επισκεφθήκαμε στην πλατεία του χωριού την χιλιοβασανισμένη, αλλά πάντα όρθια αρχοντική εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Σε μικρή απόσταση ήταν ερειπωμένα ελληνικά σπίτια, που τα καταλάβαμε γιατί ό, τι σωζόταν από ζωγραφιές σε τοίχους και οροφές, είχε ελληνικό θέμα...
Για καφέ πήγαμε σε ένα μπαρ, που πριν ήταν ελληνικό αρχοντόσπιτο. Είχε ωραία πλακόστρωτη βεράντα με πολλές γλάστρες και ωραία λουλούδια. Εκεί καθίσαμε... Μόνο κάτι νέοι κάθονταν εκεί, που μας κοίταξαν με περιέργεια. Φυσιολογικό. Ήρθε ο μπάρμαν, νέο παλληκάρι, και με φιλικό χαμόγελο μας ρώτησε στα αγγλικά τι θα πάρουμε. Πήρε την παραγγελία και πήγε στο εσωτερικό της οικίας – μαγαζιού. Σε λίγο ήρθε χωρίς τον δίσκο με τους καφέδες.
- Μπορείτε να έρθετε μέσα να πιείτε τον καφέ; Μας είπε, δείχνοντας ότι περιμένει θετική απάντηση...
- Συνεννοήθηκα με τα μάτια με τον π. Κύριλλο και εκείνος του είπε ΟΚ και τον ακολουθήσαμε.
- Η αίθουσα – σαλόνιήταν ημιυπόγεια από καλά φτιαγμένη πέτρα και παχειά ξύλινη πόρτα. Θύμιζε καταφύγιο σε εχθρικές επιδρομές. Ο νέος μας έφερε τον καφέ και χωρίς να μας ρωτήσει κάθισε στο τραπέζι μας και η ευχάριστη έκπληξη για μας ήταν ότι άρχισε να μας μιλάει ελληνικά...
- Κατάλαβα πως είσθε Έλληνες, και ότι εσύ είσαι παπάς, μας είπε. Σας παρακολούθησα που πήγατε στην εκκλησιά και στα ρωμέϊκα σπίτια. Μου μίλησε για σας και ο φίλος μου, που συναντήσατε στη Ματιανή. Πάτερ μου θα σου εξομολογηθώ κάτι. Ήρθα από την Ελλάδα και είμαι βέρος Έλληνας, από εδώ η καταγωγή μου. Ο παππούς και η γιαγιά όσο ζούσαν όλο μου μιλούσαν για τη Σινασό. Αποφάσισα να έρθω να μείνω εδώ. Δεν ήθελα να είναι η πριν την Καταστροφή Ελληνική πόλη χωρίς έναν Έλληνα... Αισθανόμουν απόλυτα ενωμένος με τον τόπο. Σχεδόν κάθε χρόνο ερχόμουν εδώ. Σε μία από τις επισκέψεις μου γνώρισα μια τουρκάλα, την παντρεύτηκα, έγινα μουσουλμάνος και πήρα την τουρκική υπηκοότητα και πλέον μένω στην κωμόπολη των προγόνων μου. Ξεκουράζεται η ψυχή μου, που η γυναίκα μου είναι καλή κοπέλα, ξέρει ποιος είμαι και γιατί είμαι εδώ, με αγαπά και με στηρίζει σε ό, τι κάνω και στη δουλειά, που πάει καλά. Προσεύχομαι μυστικά και πιστεύω ότι ο Θεός με έχει συγχωρήσει, αφού από αγάπη έκαμα ό, τι έκαμα και όποτε μπορώ, συνήθως νύχτα, με διάφορες δικαιολογίες περνώ από το Ναό και κάνω το Σταυρό μου.
- Το πιστεύω κι εγώ, του απάντησε ο π. Κύριλλος ότι ο Χριστός είναι κοντά σου. Ό, τι έκανες είναι επειδή Τον αγαπάς πολύ... Αγαπάς και την Πατρίδα μας...
Η συγκίνηση και στους τρεις μας ήταν φανερή. Συνεχίσαμε τη συζήτηση για πολλή ώρα, σα να ήμασταν χρόνια καλοί φίλοι.... Είχαμε ξεχάσει το φαγητό. Νύχτωσε κι εμείς ήμασταν ακόμη στη Σινασό.... Σα να μη θέλαμε να αποχωριστούμε από τον Μάριο – Ιμπραήμ. Η γυναίκα του μας έφερε να φάμε ωραία φαγητά. Ήρθε η ώρα να φύγουμε. Ο Μάριος – Ιμπραήμ έπεσε στην αγκαλιά του π. Κυρίλλου και ξέσπασε σε λυγμό. Δεν έλεγε να τον αφήσει. Μετά γονάτισε, και του φιλούσε συνεχώς το χέρι. Ο π. Κύριλλος τράβηξε το χέρι του και ευλόγησε τον γονατισμένο νέο. Αγκαλιάστηκαν πάλι. Αγκάλιασε κι εμένα. Στον αποχαιρετισμό παρούσα και η σύζυγος του Μάριου – Ιμπραήμ, που και αυτή ήταν συγκινημένη....
Την επομένη ημέρα το πρωί φύγαμε αεροπορικώς, από την Καισάρεια, για την Κωνσταντινούπολη. Όμως τα όσα ζήσαμε στην Καππαδοκία και ειδικότερα στη Σινασό μας μένουν βαθιά χαραγμένα στην ψυχή μας.-
