Τις ημέρες αυτές εντονότερα αναπολούμε τί είχαμε και τί χάσαμε στη Μικρά Ασία. Ξεριζώθηκε ο Ελληνισμός, που άνθησε εκεί για 3.000 χρόνια. Άντεξε σε πολλούς κατακτητές: Πέρσες, Ρωμαίους, Άραβες, Οθωμανούς, και διατήρησε την ταυτότητά του. Ο Χριστιανισμός καλλιεργήθηκε και καρποφόρησε σε αυτά τα μέρη, αναδεικνύοντας Μάρτυρες και Ομολογητές της Πίστεως, όπως και Πατέρες της Εκκλησίας, που διατύπωσαν τα δόγματα της Ορθοδόξου Πίστεώς μας.
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με την Ελλάδα με το μέρος των νικητών φούντωσαν οι ελπίδες ότι ήρθε η ώρα να απελευθερωθούν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, όπως είχαν νωρίτερα απελευθερωθεί οι αδελφοί τους της Κρήτης, της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Οι μεγάλες δυνάμεις της Αντάντ – Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία -, με τις οποίες ήμασταν σύμμαχοι εναντίον της Τουρκίας και της Γερμανίας, αντί να συμβάλουν να κατατροπώσουμε τον κοινό αλλόθρησκο εχθρό, τον εξόπλισαν και του προσέφεραν τις υπηρεσίες τους σε βάρος της Ελλάδος... Ήταν η πολλαπλή φορά από τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους που οι υποτιθέμενοι σύμμαχοί μας Άγγλοι και Γάλλοι υποστήριζαν αναφανδόν τα συμφέροντα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η τουρκοφιλία των Άγγλων συνεχίζεται έως τις ημέρες μας, στο θέμα της Κύπρου και του Αιγαίου....
Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, μεταξύ των οποίων και η οικογένεια της μητέρας μου, κατέφυγαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Ήσαν από τους τυχερούς που δεν εσφάγησαν κατά τον... «συνωστισμό» τους στην προκυμαία της Σμύρνης. Ένας από τους πρώτους Έλληνες που λυντσαρίστηκαν από τον τουρκικό όχλο ήταν ο ιερομάρτυρας Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Το ράσο βάφτηκε με αίμα στην έναρξη της Επανάστασης του 1821 και τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε΄ και Συνοδικών Αρχιερέων και στην Καταστροφή του 1922, με τη σφαγή του Χρυσοστόμου Σμύρνης και άλλων Ιεραρχών και κληρικών της Μικράς Ασίας.
Για την βαρβαρότητα των Τούρκων ο Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζορτζ Χόρτον, αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας των τραγικών συμβάντων, έγραψε: «Μια από τις δυνατότερες μνήμες που πήρα μαζί μου από τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής διότι ανήκα στο ανθρώπινο γένος...».
Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας στην ελεύθερη Ελλάδα άρχισε από το μηδέν. Με πολύ κόπο και ξεπερνώντας μεγάλες δυσκολίες αναπτύχθηκε και βοήθησε στην πρόοδο της χώρας. Τώρα όλοι μας πρέπει να προσέξουμε. Όπως είχε πει ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος το 1453 ο Ελληνισμός έχασε την ανεξαρτησία του, αλλά διατήρησε τα εδάφη του και την ταυτότητά του. Το 1922 έχασε τα εδάφη του στη Μικρά Ασία, αλλά διατήρησε την ταυτότητά του. Τώρα κινδυνεύει να χάσει την ταυτότητά του και δεν θα έχει πια τίποτα.... Αν χρωστάμε κάτι στους Έλληνες της Μικράς Ασίας, όσους σφαγιάστηκαν και όσους κατέφυγαν στην ελεύθερη Ελλάδα και συνετέλεσαν στην ανάπτυξή της, είναι να παραδώσουμε ατόφια στους επόμενούς μας την ιδιοπροσωπία και τις αρετές που παραλάβαμε από αυτούς.-
