Πρώτη φορά που τμήμα του παλιού κατεστημένου της Ευρώπης ήρθε σε άμεση επαφή με τους διεθνιστές μπολσεβίκους αλλά και με αντιπροσωπεία Ουκρανών εθνικιστών ήταν στις 20 Δεκεμβρίου του 1917, στο Μπρεστ-Λιτόφσκ, όπου κατέφθασαν με τρένο οι ευγενείς από τις Κεντρικές Δυνάμεις –Αυστροουγγαρίας και Γερμανίας– για να διαπραγματευθούν τους όρους μιας ανακωχής με εκπροσώπους του νέου καθεστώτος της Ρωσίας.
Η εντύπωση της αποστολής των Ευρωπαίων ευγενών από τις επαφές τους με τη ρωσική αποστολή υπήρξε αλγεινή. Στο δείπνο όμως που παρατέθηκε το ίδιο βράδυ, δίπλα στον πρίγκιπα Λεοπόλδο της Βαυαρίας –τον πρόεδρο της ευρωπαϊκής αποστολής– η θέση δόθηκε στον επικεφαλής της αποστολής των μπολσεβίκων Joffe, που πρόσφατα είχε αφεθεί ελεύθερος από τη Σιβηρία, όπου είχε εξορισθεί.
«Είναι περίεργα πλάσματα αυτοί οι μπολσεβίκοι. Εξολοθρεύουν τους αστούς και τα επιχειρήματά τους είναι πολυβόλα και αγχόνες», θα σημειώσει στα απομνημονεύματά του ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστροουγγαρίας κόμης Τσέρνιν έπειτα από μακρά συνομιλία με τον Joffe, που του ανάπτυξε τη θεωρία του πως «με την καθιέρωση του δικαιώματος αυτοδιαθέσεως των λαών και αφού μεσολαβήσουν πόλεμοι» θα «πραγματοποιηθούν τα ιδανικά της ανθρωπότητος».
Αντίθετα, η εντύπωση των Ευρωπαίων ευγενών από τους Ουκρανούς με τους οποίους είχαν σειρά συνομιλιών υπήρξε θετικότατη. «Οι Ουκρανοί είναι πολύ διαφορετικοί από τους Ρώσους. Λιγότερο επαναστάτες, ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την πατρίδα τους και όχι γενικώς για την εξάπλωση του σοσιαλισμού. Και όλες οι προσπάθειές τους έχουν ως στόχο να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα», παρατηρεί ο κόμης Τσέρνιν.
Το σχέδιο των Ουκρανών, σημείωνε ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστροουγγαρίας, είναι ότι «θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία τους, και στη συνέχεια με αυτό ως “τετελεσμένο” να σταθούν απέναντι στους μπολσεβίκους και να τους αναγκάσουν να τους αντιμετωπίσουν σε αυτή τη βάση».
Παρά τις αβυσσαλέες διαφορές μεταξύ των διεθνιστών μπολσεβίκων και των Ουκρανών εθνικιστών, που πολύ εύστοχα εντόπισαν οι εκπρόσωποι των Κεντρικών Δυνάμεων, η σύμπτωση απόψεων των δύο πλευρών στο θέμα της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας αξιοποιήθηκε από Ευρωπαίους ευγενείς, και περιελήφθη τελικώς στη συμφωνία του Μπρεστ-Λιτόφσκ.
Επειτα από ένθερμη εισήγηση του Τρότσκι, ο Λένιν ενέκρινε τη συμφωνία, η οποία είχε ευρύτατες συνέπειες, καθώς προκάλεσε μείζονα ερεθισμό στις εθνότητες που υπήρχαν την εποχή εκείνη σε τρεις αυτοκρατορίες – τη Ρωσική, την Αυστροοουγγρική και την Οθωμανική. Την περαιτέρω αποσύνθεση της ρωσικής αυτοκρατορίας απέτρεψε ο Στάλιν διά πυρός και σιδήρου ως Κομισάριος των Εθνοτήτων από το 1919-24.
Δεν ήταν οι μπολσεβίκοι όμως εκείνοι που προώθησαν και επέβαλαν το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως των λαών, αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, με συνέπεια τον θρυμματισμό της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων και εν μέρει των Οθωμανών. Το θέμα είναι εάν θα υπάρξει και εκτός Ρωσίας ενίσχυση του πνεύματος ανεξαρτησίας και αποσχίσεως διαφόρων εθνοτήτων μετά την ουκρανική κρίση.
Εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
