Μετά το περιβόητο πραξικόπημα εντείνοναι οι συνθήκες που δημιουργούν το περιβάλλον μίας ανελέητης χρηματοοικονομικής σύγκρουσης.
Με επίκεντρο τις λυσσαλέες επιθέσεις εναντίον της τουρκικής λίρας και κίνητρο την αποκόμιση εύκολων κερδών από το πτώμα μίας χώρας που αυτοκαταστρέφεται, κανείς στις αγορές δεν αναλογίζεται το αίτιο ή τα αίτια της κατάρρευσης, από την στιγμή που το μοναδικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται εντελώς ωμά στο κέρδος.
Ένα Βαθύτερο και Αθέατο Πρόβλημα
Από το φθινόπωρο του 2016 οι διώξεις εκτείνονται σε πρώτη φάση εναντίον 40.000 αξιωματικών, ειδικά της αεροπορίας και του ναυτικού και σταδιακά ακόμα 70.000 υψηλόβαθμα στελέχη της δημόσιας διοίκησης απομακρύνονται με την κατηγορία των υπόπτων για συμμετοχή, αν και ο διωγμός τραυματίζει ανεπανόρθωτα το τουρκικό κράτος. Ακολουθεί μία επικίνδυνη στροφή προς τον ολοκληρωτισμό, με νέες μαζικές διώξεις πολιτικών αντιπάλων (τα θύματα υπερβαίνουν τις 200.000), εκκαθαρίσεις μεγάλης κλίμακας στις ένοπλες δυνάμεις και περιορισμό των ελευθεριών. Μάλιστα με την είσοδο του φίλου του (όπως υποστηρίζει) DonaldTrump στον Λευκό Οίκο οι προσπάθειες εντείνονται με κυριώτερα χαρακτηριστικά την συγκέντρωση νομοθετικών και δικαστικών εξουσιών στην κυβέρνηση, τον έλεγχο όλων των μεγάλων επιχειρήσεων, όπως και του τύπου και των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Παράλληλα κλιμακώνονται οι επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας στην Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή.
Όμως το πραξικόπημα αποκαλύπτει βαθύτατες πολιτικές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, προδίδοντας μία αθέατη, αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη πόλωση. Η ιστορία των γεγονότων τείνει προς την σοβαρή υπόθεση μίας εκτεταμένης συνωμοσίας σε παρά πολλές μονάδες των ενόπλων δυνάμεων, με ένα σημαντικό δίκτυο υποστήριξης σε διάφορες κομβικές διοικήσεις. Ο αριθμός των ανώτατων αξιωματικών, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται ο διοικητής και οι συνεργάτες στην μεγάλη αεροπορική βάση του Incirlik, είναι τελικά δραστικά μεγαλύτερος, σε σχέση με την εικόνα που διαχέει για το κίνημα ο φιλοκυβερνητικός τύπος και τα χειραγωγούμενα από την κυβέρνηση ΜΜΕ.
Αν και η επικοινωνιακή πολιτική του Erdoğan, επιχειρεί απεγνωσμένα να πείσει πως μία δράκα ανόητων συνωμοτών έχει επιχειρήσει να ανατρέψει την κυβέρνηση με έναν πρόχειρο και βεβιασμένο σχεδιασμό, έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τις πληροφορίες που σταδιακά αναδύονται στην επιφάνεια. Το κίνημα είχε οργανωθεί σωστά και οι διαστάσεις του αναμφίβολα είναι κατά πολύ ευρύτερες από όσον επιχειρείται να περιγραφούν και δεν περιορίζονται στην δεξαμενή των οπαδών του Fethullah Gulen. Επιπλέον αποδεικνύει πως στην ανώτατη ηγεσία έχει κλιμακωθεί μία πόλωση, με την μία πλευρά να προσφεύγει στην βία κατά του καθεστώτος, διακινδυνεύοντας ακόμα και την έκρηξη μίας εμφύλιας σύγκρουσης.
Οι συνθήκες αυτές πιστοποιούν πως η Τουρκία αντιμετωπίζει έντονες συνθήκες αστάθειας και αποσταθεροποίησης στο εσωτερικό της, που κλιμακώνονται απότομα λόγω της πανδημίας και της καταστροφικής οικονομικής κρίσης. Η κατάσταση της χώρας έχει σαφέστατα σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στα συμφέροντα της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, ειδικά σε ζητήματα ασφαλείας και τρομοκρατίας, όπως και της Μέσης Ανατολής.
Τα Προβλήματα του Εμψύχου Δυναμικού
Οι μαζικές διώξεις που συνεχίζονται σποραδικά ακόμα και μετά από μία τετραετία, τραυματίζουν δραματικά τις ένοπλες δυνάμεις. Ειδικά στην πολεμική αεροπορία, η πλειοψηφία των χειριστών είναι νεαρά άτομα με ελάχιστες ώρες πτήσεις στο ενεργητικό τους, με συνέπεια να μειονεκτούν καταθλιπτικά σε σχέση με τους Έλληνες ομολόγους τους που επίσημα θωρούνται από τους καλύτερους χειριστές στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον δεν έχουν εκπαιδευθεί στην αντιμετώπιση δελταπτερύγων, όπως τα Mirage 2000, που ούτως ή άλλως υπερτερούν σε κλειστές αερομαχίες, όπως λόγου χάρη οι καθημερινές εμπλοκές στο Αιγαίο.
Αν και η Τουρκία έχει προμηθευθεί το εξελιγμένο ρωσσικό πυραυλικό σύστημα S-400, δεν το έχει θέσει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα και λόγω αυτής της αγοράς έχει ακυρωθεί από τις ΗΠΑ το πρόγραμμα παράδοσης των F-35, που δυνητικά παρέχουν την υπεροπλία στους αιθέρες. Παρά ταύτα η ελληνική αεροπορία αναγνωρίζει την απειλή τους και έχει διαθέσει σημαντικούς πόρους για την προμήθεια αντιμέτρων. Επιπλέον η προμήθεια 18 δελταπτερύγων Rafale από την Γαλλία, παρέχει την υπεροχή στην ελληνική αεροπορία, που έχει την δυνατότητα να τα ενσωματώσει άμεσα χωρίς πολύμηνες εκπαιδεύσεις χειριστών. Ούτως ή άλλως στην Ελλάδα δύο γενεές χειριστών που πετούν με δελταπτέρυγα έχουν αποστρατευθεί, αλλά παραμένουν έμπειροι με χιλιάδες ώρες πτήσης στο ενεργητικό τους, ενώ μία τρίτη γενεά, αυτή που πετά στην τρέχουσα περίοδο, έχει επίσης μεγάλη εμπειρία στα συγκεκριμμένου τύπου αεροσκάφη.
Αναμφίβολα η Ελλάδα έχει καταταλαιπωρηθεί, όπως και οι ένοπλες δυνάμεις της από μία δεκαετή οικονομική δυσπραγία που έχει μειώσει στο ελάχιστο τα εξοπλιστικά της προγράμματα. Όμως μετά το 2018 και η Τουρκία έχει περιέλθει σε δεινή οικονομική κατάσταση, που επηρεάζει άμεσα και τις αμυντικές της δαπάνες. Μία πρώτη άμεση συνέπεια της δυσμενούς κατάστασης ανακλάται στις αγορές χαμηλού κόστους εξοπλισμού, ανταλλακτικών που προέρχονται από εναλλακτικούς φθηνούς κατασκευαστές και κανιβαλισμό παλαιού τύπου οχημάτων και αεροσκαφών για την περισυλλογή ανταλλακτικών.
Ένα άλλο πρόβλημα αποτελούν τα παλαιά άρματα μάχης 2A4 που αποτελούν την σπονδυλική στήλη των τεθωρακισμένων και δεν έχουν αναβαθμισθεί, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες του ΝΑΤΟ, με συνέπεια και στον τομέα αυτό η τουρκική υπεροπλία να θεωρείται αμφίβολη. Το δεδομένο αυτό εξηγεί ικανοποιητικά τους λόγους που οι τουρκικές τεθωρακισμένες μονάδες έχουν τις χειρότερες επιδόσεις στις ασκήσεις της συμμαχίας, ακόμα και όταν δοκιμάζονται εναντίον κατώτερων αντιπάλων με παλαιότερο οπλισμό.
Σύμφωνα με τον πρώην πρέσβυ των ΗΠΑ στο Κατάρ και πρώην πολιτικό σύμβουλο του γενικού αρχηγού της κεντρικής αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης Patrick Theros, η Τουρκία δεν έχει να ελπίζει πολλά σε μία σύγκρουσή της με την Ελλάδα. Ο κύριος λόγος εστιάζεται στο γεγονός ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν έχουν συνέλθει από το πλήγμα που έχουν δεχθεί μετά το πραξικόπημα και οι παλαιοί έμπειροι αξιωματικοί έχουν αντικατασταθεί με νεαρούς που προάγονται λόγω των θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων και όχι λόγω της πείρας και κυρίως των ικανοτήτων τους. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σοβαρό μειονέκτημα που αποκαλύπτεται μόνον πρακτικά, σε μία σύγκρουση. Από την άλλη πλευρά και η Ελλάδα δεν έχει την απαιτούμενη ισχύ για να επιφέρει αποφασιστικά πλήγματα, ούτε τις δυνάμεις για να ελέγξει έστω και ένα μικρό τμήμα της τουρκικής επικράτειας. Επομένως το πλήγμα οφείλει κατά κύριο λόγο να προκαλέσει τις μέγιστες επικοινωνιακού χαρακτήρα εντυπώσεις και να δημιουργήσει κλίμα δυσπιστίας και αμφισβήτησης στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Επιπλέον λόγω της οικονομικής κρίσης έχει ανασταλεί κατά το μεγαλύτερο μέρος το πρόγραμμα αναβάθμισης του στόλου που επικεντρώνεται στην προμήθεια ηλεκτρονικού εξοπολισμού νέας τεχνολογίας. Από τις 16 φρεγάτες, οι 8 τύπου ΜΕΚΟ απαιτούν επειγόντως αναβάθμιση, όπως 6 από τις 10 κορβέττες και 17 από τα 19 σκάφη ταχείας επέμβασης.
Κατά συνέπεια μία αναμέτρηση με το ελληνικό στόλο δεν πρόκειται να αποδώσει τα αναμενόμενα και το τουρκικό γενικό επιτελείο που αντιδρά στις προτάσεις του Τούρκου προέδρου, έχει σαφέστατα την ορθή άποψη. Επιπλέον λόγω έλλειψης μεγάλου εμπορικού στόλου, οι Τούρκοι δεν διαθέτουν αξιωματικούς καταστρώματος και γέφυρας με ναυτωσύνη, όπως οι ‘Ελληνες που έχουν την πολυτέλεια να αντλούν δοκίμους με εξαιρετικές επιδόσεις (αποχωρούν με βαθμό σημαιοφόρου μετά την θητεία) στον συγκεκριμμένο τομέα. Αυτή η διαφορά ερμηνεύει ικανοποιητικά και το πρόσφατο "ατύχημα" με την ελληνική φρεγάτα ΛΗΜΝΟΣ.
Επιπλέον το Αιγαίο είναι μία ιδιότροπη και επικίνδυνη θάλασσα που απαιτεί μεγάλη ναυτωσύνη. Νήσοι, όπως η Σκύρος, η Λήμνος ή η Σαμοθράκηέχουν αμυντικά εξελιχθεί σε αβύθιστα αεροπλανοφόρα, με συνέπεια να αποτελεί πλέον μία θανάσιμη παγίδα, ειδικά στα στενά των Δαρδανελλίων και στα στενά της Καρπάθου.
