Η ανησυχία στο ενδεχόμενο επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στο κορυφαίο αξίωμα των ΗΠΑ, είναι διάχυτη στην Ευρώπη.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ επέστρεψε για λίγο ως κεντρικός χαρακτήρας στην ευρωπαϊκή πολιτική νωρίτερα αυτή την εβδομάδα διαπιστώνει το CNN σε ανάλυσή του, ξεχωρίζοντας την ανησυχία που υπάρχει στους Ευρωπαίους αξιωματούχους μπροστά σε μία πιθανή επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Τιερί Μπρετόν, ο Τραμπ είπε κάποτε στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το 2020 ότι «αν η Ευρώπη δεχτεί επίθεση, δεν θα έρθουμε ποτέ να σας βοηθήσουμε και να σας υποστηρίξουμε».
Τα συγκεκριμένα σχόλια υπενθύμισης του Μπρετόν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγιναν λιγότερο από μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές της Αϊόβα και την έναρξη της ψηφοφορίας στις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανών στις ΗΠΑ, τις οποίες ο Τραμπ αναμένεται ευρέως να κερδίσει.
«Καμπανάκι» στην ΕΕ για τις αμυντικές της δυνατότητες
Πολλοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ επεσήμαναν στο αμερικανικό μέσο ότι η 'Ενωση προσπαθεί να οικοδομήσει τις δικές της αμυντικές δυνατότητες εκτός της συμμαχίας του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Το αν ο Τραμπ έκανε πράγματι αυτά τα σχόλια ή όχι είναι σε μεγάλο βαθμό αδιάφορο για τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, σημειώνεται. Οι απόψεις του πρώην προέδρου για τον ιστορικό ρόλο της Αμερικής στην ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι γνωστές. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Τραμπ μιλούσε τακτικά για την αποδιάρθρωση του ΝΑΤΟ.
Η υπενθύμιση ότι ο Τραμπ έχει αυτή την άποψη και το γεγονός ότι μπορεί σύντομα να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο προκαλούν, ωστόσο, πραγματική ανησυχία και αγωνία στις Βρυξέλλες.
Εν μέρει, επειδή οι πεποιθήσεις του έχουν τις ρίζες τους στη δυσάρεστη αλήθεια ότι τα ευρωπαϊκά έθνη υποχρηματοδοτούσαν τους στρατούς τους επί δεκαετίες με την παραδοχή ότι ο πόλεμος ήταν απίθανος και ότι αν συνέβαινε το χειρότερο, οι ΗΠΑ θα έσπευδαν να τους βοηθήσουν.
Όσο αφελές κι αν ακούγεται αυτό, ο Τραμπ κατέρριψε αυτή την υπόθεση. Και η εχθρότητά του απέναντι στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας έχει αντίκτυπο ακόμη και τώρα, ποντάροντας στην απροθυμία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος να περάσει περισσότερη χρηματοδότηση των ΗΠΑ για την Ουκρανία.
«Ο Τραμπ μας ξύπνησε μια πραγματικότητα όπου οι ΗΠΑ μπορεί να μην ενεργούν πάντα προς το ευρωπαϊκό συμφέρον»
«Όταν ήρθε ο Τραμπ, μας ξύπνησε μια πραγματικότητα όπου οι ΗΠΑ μπορεί να μην ενεργούν πάντα προς το ευρωπαϊκό συμφέρον, ειδικά αν αυτό αντιβαίνει στα αμερικανικά συμφέροντα», δήλωσε στο CNN ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. «Ακούγεται αφελές να το λέμε δυνατά, αλλά αυτή ήταν η υπόθεση που έκαναν πολλοί άνθρωποι».
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τραμπ, αυτή η νέα πραγματικότητα έκανε την Ευρώπη να πραγματοποιήσει μια σοβαρή αυτοκριτική. Οι αξιωματούχοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Ευρώπη έπρεπε να προετοιμαστεί για ένα μέλλον όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα μπορούσαν να στηρίξουν με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν πάντα. Αυτή η σκέψη υπογραμμίστηκε όταν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διατήρησε πολλές από τις πολιτικές του Τραμπ, που συμπυκνώνονται στο σύνθημα: «Πρώτα η Αμερική», ιδίως όσον αφορά το εμπόριο και την Κίνα.
Όσον αφορά το εμπόριο, η Ευρώπη έχει λάβει μέτρα για να μειώσει τις εξαρτήσεις της από μεμονωμένα κράτη και να διαφοροποιήσει τις αλυσίδες εφοδιασμού της, ώστε να μην μπορεί να βρεθεί σε θέση εκβιαζόμενου σε περίπτωση που ένας εμπορικός εταίρος αλλάξει ξαφνικά την πολιτική του, όπως έκανε ο Τραμπ για τον χάλυβα, επιβάλλοντας δασμούς 25% στις εισαγωγές από την ΕΕ.
High time for Europe to get prepared for the return of Trump… and be ready for the uncoupling of the US from our security and democracy…
— Guy Verhofstadt (@guyverhofstadt) January 10, 2024
We are nowhere near where we should be !https://t.co/7wrw0AAmdc
Το ζήτημα της Ουκρανίας
Όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια, η ΕΕ αναγνώρισε τις αποτυχίες του παρελθόντος και συμφώνησε να αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές της δαπάνες σε όλο το μπλοκ και την ήπειρο ευρύτερα. Έχει λάβει πολύ σοβαρά υπόψη της τον πόλεμο στην Ουκρανία, στέλνοντας δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση μαζί με όπλα και βοήθεια. Εργάζεται επίσης σκληρά για να εντάξει την Ουκρανία στο μπλοκ το συντομότερο δυνατό.
Ιστορικά, η αποστολή αυτού του επιπέδου ευρωπαϊκών χρημάτων και πόρων σε μια τρίτη χώρα θα ήταν αδύνατη, καθώς τα κράτη μέλη θα διαφωνούσαν σχεδόν σίγουρα για το αν αυτό ήταν προς το δικό τους εθνικό συμφέρον. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Ευρώπη και η ΕΕ μπόρεσαν να προχωρήσουν τόσο μακριά και τόσο γρήγορα όσο έχουν προχωρήσει στην υποστήριξη της Ουκρανίας από την έναρξη της εισβολής.
Παρά ταύτα, η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι ο επανεξοπλισμός 27 χωρών και η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο συνδιαλέγονται στον συγκεκριμένο τομέα απαιτεί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
A top EU official has recounted how ex-US President Donald Trump privately warned that America would not come to the bloc's aid if it was attacked militarily.
— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) January 10, 2024
"'By the way, NATO is dead,'" Trump added, according to the same person.
🔗 https://t.co/BR1d72Y5xK pic.twitter.com/RPXiwp4eOz
Τα «όπλα» της ΕΕ
Όμως τα τελευταία χρόνια κάθε άλλο παρά κανονικά ήταν για την Ευρώπη. Η πανδημία του Covid-19 κατέλαβε τεράστιο μέρος της, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία, μια χώρα που συνορεύει με την ΕΕ και προσπαθεί να ενταχθεί στο μπλοκ, βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας σε κάθε συνάντηση των ηγετών της ΕΕ.
Σε αντίθεση με την Κίνα ή τη Ρωσία, οι ΗΠΑ δεν είναι ένα εχθρικό κράτος. Είναι ένας παλιός σύμμαχος και δεν επιτίθεται ενεργά στην Ευρώπη με τον τρόπο που μπορεί να επιτεθεί το Πεκίνο ή η Μόσχα μέσω κυβερνοεπιθέσεων ή ακόμα και με στρατιωτικά μέσα.
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, η Ευρώπη μπορεί να χρησιμοποιήσει οικονομικές κυρώσεις ή αυξημένη στρατιωτική παρουσία για να προστατεύσει τα συμφέροντά της. Είναι σαφές ότι, ακόμη και υπό τον Τραμπ, αυτό δεν θα ήταν σκόπιμο ή αναγκαίο έναντι των ΗΠΑ. Ωστόσο, η διπλωματική δράση κατά του Τραμπ είναι επίσης δύσκολη, καθώς ο εκκεντρικός του χαρακτήρας σημαίνει ότι οποιαδήποτε κριτική εναντίον του ενέχει τον κίνδυνο μιας εκρηκτικής αντίδρασης.
Το συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει ορισμένοι διπλωμάτες είναι ότι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί ο Τραμπ, εάν κερδίσει τις φετινές εκλογές, είναι η ψυχραιμία.
«Την προηγούμενη φορά, ξοδέψαμε τόσο πολύ χρόνο προσπαθώντας να απαντήσουμε κάθε φορά που ο Τραμπ ξεστόμιζε όποια σκέψη είχε μόλις ''πέσει'' στο κεφάλι του. Αρκετά συχνά, όμως, δεν έκανε πράξη αυτά που έλεγε», δήλωσε στο CNN αξιωματούχος της ΕΕ.
Το «φαινόμενο Τραμπ» για τις Βρυξέλλες
Ένας άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης δήλωσε ότι οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να αποσπαστούν από τον Τραμπ, όπως έκαναν την πρώτη φορά, ούτε να δώσουν υπερβολική προσοχή αν ο Τραμπ θέσει την προοπτική τερματισμού της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία. «Αν αρχίσει να μιλάει γι' αυτό, δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Πρέπει απλώς να είμαστε ώριμοι και να συνεχίσουμε, διότι όπως και να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, η Ευρώπη είναι αυτή που θα υποστεί τις συνέπειες, όχι η Αμερική».
Δεν είναι μυστικό ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα προτιμούσαν να μην επιστρέψει ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Η Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε μόλις αυτή την εβδομάδα ότι η επιστροφή του Τραμπ θα αποτελούσε «απειλή» για την Ευρώπη. Η τοξική κληρονομιά της πρώτης προεδρίας του μπορεί να είναι ότι η διατλαντική σχέση δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια.
Το πρόβλημα για την Ευρώπη είναι ότι θα χρειαστούν χρόνια, ίσως δεκαετίες, για να τερματιστεί η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ. Και σε αυτό το διάστημα, θα είναι πολύ δύσκολο να αγνοήσει κανείς τι λέει ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον πλανήτη κάθε μέρα, ειδικά όταν αυτό αφορά τον συγκεκριμένο, στο σενάριο της επιστροφής του στο Οβάλ γραφείο.
