Ο φετινός οικοδεσπότης της G7 ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Φούμιο Κισίντα, έχει προσκαλέσει οκτώ ακόμη καλεσμένους στη Σύνοδο Κορυφής, η οποία ξεκίνησε σήμερα (19/5) στη Χιροσίμα.
Είναι σίγουρα ένα σημάδι της ακανθώδους ατζέντας που κυμαίνεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, μέχρι το πόσο φαγητό φτάνει στα πιάτα μας. Και είναι επίσης απόδειξη μιας ταχέως μεταβαλλόμενης διεθνούς τάξης, καθώς μεγάλο μέρος της συζήτησης επικεντρώνεται σε δύο χώρες που δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των καλεσμένων: τη Ρωσία και την Κίνα.
Το ετήσιο ραντεβού των «7» ισχυρών περιλαμβάνει τις επτά πλουσιότερες δημοκρατίες του κόσμου - την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τον Καναδά και την Ιταλία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και δεν είναι επίσημο μέλος της G7, αποστέλλει επίσης αντιπροσώπους. Πιο πρόσφατα, οι οικοδεσπότες προσκαλούσαν επιπλέον χώρες κατά την κρίση τους.
Αλλά η οικονομική ισχύς της G7 μειώνεται - το 1990, ο όμιλος αντιπροσώπευε λίγο περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τώρα έχει πέσει κάτω από το 30% και αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται νέους φίλους με επιρροή.
Έτσι, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, ο οποίος οραματίζεται έναν περισσότερο παγκόσμιο συνασπισμό, επέκτεινε το τραπέζι για να φιλοξενήσει την Αυστραλία, την Ινδία, τη Βραζιλία, τη Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, την Ινδονησία, τις Κομόρες (που εκπροσωπούν την Αφρικανική Ένωση) και τις Νήσους Κουκ (που αντιπροσωπεύουν το Φόρουμ των Νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού).
Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός πραγματοποίησε 16 υπερπόντια ταξίδια τους τελευταίους 18 μήνες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας, για να αποδείξει σε αυτές τις περιοχές ότι υπάρχει εναλλακτική λύση στην αυξανόμενη ισχύ της Κίνας και της Ρωσίας.
Και η λίστα των καλεσμένων του στη Χιροσίμα αντικατοπτρίζει αυτές τις προσπάθειες να προσελκύσει αυτό που πολλοί αποκαλούν «Παγκόσμιο Νότο» - έναν όρο που χρησιμοποιείται για τις αναπτυσσόμενες χώρες στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, οι οποίες έχουν σύνθετους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Κίνα.
Ένα όχι και τόσο ενιαίο μέτωπο
Ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των καλεσμένων, αν και οι χώρες τους κυριαρχούν στην ατζέντα Ένας από τους πιο ξεκάθαρους στόχους του Κισίντα, να δείξει δηλαδή ένα «ενιαίο μέτωπο» στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα είναι επίσης ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια του. Η G7 φέρεται να προσπαθεί να επιβάλει περισσότερες κυρώσεις με στόχο την ενέργεια και τις εξαγωγές που βοηθούν την πολεμική προσπάθεια της Μόσχας. Σε πολλούς από τους επιπλέον επισκέπτες όμως δε θα αρέσει αυτή η κίνηση. Η Ινδία, για παράδειγμα, έχει αρνηθεί να τηρήσει τις δυτικές κυρώσεις στις ρωσικές εισαγωγές.
Το Νέο Δελχί επίσης δεν έχει καταδικάσει ρητά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Εκτός από τη μακροχρόνια σχέση τους, η Ινδία εξαρτάται επίσης από τις εισαγωγές ενέργειας και υπερασπίστηκε τις αγορές πετρελαίου της, λέγοντας ότι δεν μπορεί να αντέξει υψηλότερες τιμές. Και φυσικά η Ινδία δεν είναι η μόνη. Οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν πληγεί περισσότερο από το αυξανόμενο κόστος, εν μέρει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Τώρα φοβούνται ότι περισσότερες κυρώσεις θα μπορούσαν να αναγκάσουν τη Μόσχα να τερματίσει μια συμφωνία σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα που επιτρέπει ζωτικές εξαγωγές από την Ουκρανία. Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει τις ελλείψεις τροφίμων και να αυξήσει περαιτέρω τις τιμές.
Οι μνήμες της Χιροσίμα
«Το Βιετνάμ έχει ιστορικά στενή σχέση με τη Ρωσία, η οποία προμηθεύει τουλάχιστον το 60% των όπλων και το 11% των λιπασμάτων τους», λέει ο Nguyen Khac Giang, επισκέπτης συνεργάτης στο Ινστιτούτο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ασίας στη Σιγκαπούρη. «Η Ινδονησία, αν και δεν
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία, είναι σημαντικός εισαγωγέας ρωσικών όπλων και διατηρεί καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Για αυτούς τους λόγους, δεν πιστεύω ότι το Ανόι και η Τζακάρτα θα αντιταχθούν ρητά ή θα υποστηρίξουν περαιτέρω κυρώσεις στη Ρωσία. Κάτι τέτοιο θα εγκυμονούσε σημαντικούς οικονομικούς και πολιτικούς κινδύνους, ενώ θα τους πρόσφερε μικρό όφελος»
Αυτό που πρέπει να ελπίζει ο Κισίντα είναι ότι η Χιροσίμα, όπου η ατομική βόμβα σκότωσε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, θα επαναφέρει στο προσκήνιο την πυρηνική απειλή που συνιστά η Ρωσία. Οι επισκέψεις στην πόλη θα είναι μια συνεχής υπενθύμιση της καταστροφής που μπορούν να προκαλέσουν τα πυρηνικά όπλα, και θα τονίσουν το μήνυμα ότι οι προσκεκλημένοι έχουν ευθύνη να διασφαλίσουν ότι ένα τέτοιο όπλο δεν θα χρησιμοποιηθεί ποτέ ξανά.
Πίεση θα ασκηθεί επίσης από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος θα δώσει το παρών για να κάνει μια ακόμη παθιασμένη έκκληση για τον λαό του που έχει ήδη πληρώσει βαρύ τίμημα. Οι Financial Times
έγραψαν οτι θα παραστεί αυτοπροσώπως στη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των Επτά, αν και αρχικά είχε γίνει γνωστό ότι θα συμμετάσχει διαδικτυακά.
Ο Σι Τζινπίνγκ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των καλεσμένων, αν και οι χώρες τους κυριαρχούν στην ατζέντα.
Όλα αυτά όμως μπορεί να μην είναι αρκετά για να γεφυρώσουν το ρήγμα για τις κυρώσεις. Και υπάρχει επίσης η αυξανόμενη απογοήτευση μεταξύ των χωρών εκτός της G7 ότι οι φωνές τους αγνοούνται πολύ συχνά από τη Δύση. Αλλά οι αναλυτές πιστεύουν ότι το να ακούς και να αντιμετωπίζεις αυτές τις χώρες ως εταίρους είναι τουλάχιστον μια αρχή.
Η απειλή της Κίνας
Η Ταϊβάν -και οι εντάσεις στις θάλασσες γύρω της- έχει γίνει σίγουρα μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις τον τελευταίο χρόνο. Και ως ηγέτης του μοναδικού ασιατικού μέλους της G7, ο Φούμιο Κισίντα βλέπει τη σύνοδο κορυφής ως μια ευκαιρία να απαντήσει στην αυξανόμενη επίδειξη στρατιωτικής δύναμης της Κίνας γύρω από το αυτοδιοικούμενο νησί, το οποίο διεκδικεί. Το μήνυμα του Τόκιο προς τη Δύση είναι ξεκάθαρο: ο αγώνας σας στην Ουκρανία είναι και δικός μας αγώνας, αλλά αυτό πρέπει να λειτουργήσει αμφίδρομα.
Αλλά η Κίνα, η οποία είναι ουσιαστικά αλληλένδετη με τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, είναι ίσως μια πιο δύσκολη πρόκληση ακόμη και για τη Ρωσία. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι του στο Πεκίνο, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να «εμπλακεί σε κρίσεις που δεν είναι δικές της». Τα λόγια του πυροδότησαν μια μικρή διαμάχη στη Δύση, αλλά ανανέωσαν επίσης έναν παρατεταμένο φόβο εγκατάλειψης σε όλη την Ανατολική Ασία.
Πολλοί θα θυμούνται τα λόγια του Ρεπουμπλικανού Γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο οποίος, στο αποκορύφωμα της έντασης με τη Βόρεια Κορέα, προειδοποίησε: «Αν χιλιάδες πεθάνουν, θα πεθάνουν εκεί». Στη συνέχεια ήρθε η απειλή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων στη Νότια Κορέα. Η φωνή της Κίνας, λένε οι αναλυτές, ακούγεται ξεκάθαρα γιατί, σε αντίθεση με τις δυτικές δημοκρατίες, η θέση της δεν αλλάζει μετά από κάθε εκλογές.
Φυσικά, οι ΗΠΑ, τον περασμένο χρόνο, δεν αμφιταλαντεύτηκαν όσον αφορά την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία ή τη δέσμευσή τους προς την Ταϊβάν. Ενώ προχώρησαν σε σόου επίδειξης δύναμης στον Ειρηνικό, μαζί με τους συμμάχους Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Φιλιππίνες και Αυστραλία.
Αλλά η G7 δεν στοχεύει μόνο στις στρατιωτικές φιλοδοξίες της Κίνας. Ανησυχεί επίσης για αυτό που αποκαλούν «οικονομικό καταναγκασμό» από το Πεκίνο - αντίποινα για οποιεσδήποτε ενέργειες θεωρούνται επικριτικές για την Κίνα, όπως η μείωση των εισαγωγών από την Αυστραλία το 2019 ή η στόχευση μιας επιχείρησης στη Νότια Κορέα το 2017.
Δεν είναι σαφές ποια μορφή θα λάβουν τα αντίμετρα της G7 ή αν μπορεί ακόμη και να συμφωνήσει με τους εταίρους της στην ΕΕ για το πώς να ενεργήσουν από κοινού. Εξάλλου, η Ιαπωνία και η ΕΕ θεωρούν την Κίνα κορυφαίο εμπορικό εταίρο.
Αλλά το πιο δύσκολο κομμάτι θα είναι να πείσει τις άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο, επειδή μεγάλο μέρος του «παγκόσμιου Νότου» εξαρτάται οικονομικά από το Πεκίνο.
Το εμπόριο της Κίνας με τη Λατινική Αμερική ανθεί, για παράδειγμα. Το Πεκίνο αντιπροσωπεύει πλέον το 8,5% του ΑΕΠ της περιοχής, ενώ η Βραζιλία συγκαταλέγεται στις χώρες που έχει εμπορικό πλεόνασμα με την Κίνα. Αλλά στην Αφρική, πολλά έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Γκάνας και της Ζάμπια, είναι βαριά χρεωμένα στην Κίνα και αγωνίζονται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Το Πεκίνο έχει καταστήσει σαφή τη γνώμη του για τυχόν μέτρα υπό την ηγεσία της G7: «Η ίδια η Κίνα είναι θύμα του οικονομικού εξαναγκασμού των ΗΠΑ και ήμασταν πάντα σθεναρά αντίθετοι στον οικονομικό εξαναγκασμό από άλλες χώρες», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών.
Ειρηνικός: ένα νέο πεδίο μάχης
Υπάρχει μια περιοχή όπου η μάχη για επιρροή συνεχίζεται - τα νησιά του Ειρηνικού. Αυτό εξηγεί γιατί το μικροσκοπικό έθνος των Νήσων Κουκ, που αντιπροσωπεύει τις χώρες των νησιών του Ειρηνικού, βρίσκεται στη λίστα των καλεσμένων.
Εξαιρετικά ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, αυτά τα νησιωτικά έθνη αξιοποιούν τη στρατηγική τους σημασία τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την Κίνα. Πέρυσι, το Πεκίνο υπέγραψε ένα σύμφωνο ασφαλείας με τα νησιά του Σολομώντα, τροφοδοτώντας τις ανησυχίες ότι επρόκειτο να χτίσει μια στρατιωτική βάση στην περιοχή. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν γρήγορα, ανακοινώνοντας μια συμφωνία, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής στήριξης 810 εκατομμυρίων δολαρίων, με 14 έθνη.
Τώρα οι προσπάθειες οικοδόμησης συνασπισμού του Κισίντα θα εξαρτηθούν επίσης από το πώς θα συμφωνήσει η G7 να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή ασφάλεια, κυρίως επειδή αυτό θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση των χωρών από το ρωσικό πετρέλαιο και το αέριο ή την κινεζική βοήθεια.
