Η ιδιότυπη αναθεώρηση του 2019

Η ιδιότυπη αναθεώρηση του 2019

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ
Συνταγματική αναθεώρηση 2019: 
Χαμένη ευκαιρία ή νέο ξεκίνημα; 
Πρόλογος: Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη και Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, 2020, σελ. 215 

 

Πρόκειται για το πρώτο επιστημονικό έργο που πραγματεύεται την πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση του 2019. Εχει εκπονηθεί από τον πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αναθεωρήσεως, ο οποίος είναι επίσης ειδικός του Συνταγματικού Δικαίου, αλλά και πρόσωπο με πολύχρονη εμπειρία της δύσκολης και απαιτητικής ζώνης στην οποία «συναντώνται» (και εν πολλοίς επικαλύπτονται) η συνταγματική θεωρία, η πολιτική πρακτική και οι μείζονες πολιτειακοί προσανατολισμοί της εποχής μας. Διαφαίνεται, ακόμη, η βαθιά γνώση του συγγραφέα για τις ευρωπαϊκές συνταγματικές εξελίξεις και τις τάσεις που εκδηλώνονται στους συναφείς διεθνείς οργανισμούς.

Η συνταγματική αναθεώρηση του 2019 είχε μια σημαντική ιδιοτυπία, την οποία ο συγγραφέας δεν παραλείπει να τονίσει: ήταν η πρώτη φορά κατά την οποία η πλειοψηφία της Βουλής, που τελικά διαμόρφωσε την αναθεώρηση, ήταν διαφορετική από την πλειοψηφία της προτείνουσας Βουλής. Τούτο αποτελούσε μια πρόσθετη πρόκληση για το ελληνικό πολιτικό σύστημα και την πολιτική κουλτούρα, στην οποία πρόκληση όμως η Βουλή ανταποκρίθηκε με επιτυχία. Ο συγγραφέας, μάλιστα, τονίζει το υψηλό αίσθημα πολιτειακής ευθύνης που επικράτησε στις εργασίες του σώματος το φθινόπωρο του 2019. 

Από την άλλη πλευρά, το ίδιο χαρακτηριστικό είχε συνέπειες ως προς το τελικό αποτέλεσμα της αναθεώρησης. Αφενός, σειρά διατάξεων που είχαν προκριθεί από την προτείνουσα Βουλή δεν κρίθηκε από την Αναθεωρητική Βουλή σκόπιμο να μεταβληθούν, ενώ άλλες αναθεωρήθηκαν σε εν μέρει διαφορετική κατεύθυνση από την αρχικώς προταθείσα. Αφετέρου, η προτείνουσα Βουλή αρνήθηκε να θέσει υπό τη διαδικασία της αναθεώρησης ορισμένες διατάξεις των οποίων η τότε αντιπολίτευση πρότεινε την αλλαγή, μεταξύ τους το άρθρο 16 για το κρατικό μονοπώλιο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οικονομικό Σύνταγμα, το άρθρο 24 για το περιβάλλον. Ο κ. Στυλιανίδης προσφέρει μια έντιμη παρουσίαση των θέσεων των δύο πλευρών στα ζητήματα αυτά. Πάντως, η μη συμπερίληψη από την προτείνουσα Βουλή πολλών άρθρων στις αναθεωρητέες διατάξεις, οδηγεί τον συγγραφέα στη διατύπωση του ερωτήματος κατά πόσον η αναθεώρηση του 2019 απέμεινε εν πολλοίς ανολοκλήρωτη, μετατράπηκε δηλαδή σε «χαμένη ευκαιρία». Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ήταν τελικά μια επιτυχής αναθεώρηση, αν και μοιραία διάφορα κρίσιμα θέματα, π.χ. το άρθρο 16, δεν μπορούσαν παρά να αφεθούν για μια μελλοντική ρύθμιση που θα προσαρμόζει το θεσμικό καθεστώς στα σύγχρονα δεδομένα. Επομένως, συμπεραίνει, η αναθεώρηση υπήρξε πράγματι ένα νέο ξεκίνημα σε κάποιους τομείς, αλλά και χαμένη ευκαιρία σε άλλους. 

DOC 20201214 9223996


Το βιβλίο επιβεβαιώνει ότι συνεχίζεται η παράδοση των προοδευτικών ελληνικών Συνταγμάτων.

Ο κ. Στυλιανίδης εκθέτει με ενάργεια τις βασικές μεταρρυθμίσεις που επέφερε η αναθεώρηση, καθώς και τη ratio των διατάξεων που υιοθετήθηκαν: μεταξύ άλλων, νέες ρυθμίσεις για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας που αποσυνέδεσαν τη διαδικασία από την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών, θέσπιση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα του πολιτεύματος), πρόβλεψη του δικαιώματος της αντιπολίτευσης να συστήνει εξεταστικές επιτροπές (ενίσχυση του φιλελεύθερου χαρακτήρα του πολιτεύματος), ουσιαστικός περιορισμός και εξορθολογισμός της βουλευτικής και της υπουργικής ασυλίας, λειτουργία των ανεξάρτητων Αρχών, ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού, εισαγωγή μιας μετριοπαθούς εκδοχής της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας. Στο παράρτημα, παρατίθενται αιτιολογικές εκθέσεις, αποτελέσματα των ψηφοφοριών, προτάσεις των Κοινοβουλευτικών Ομάδων – υλικό δηλαδή που επιτρέπει στον ειδικό και στον ενημερωμένο πολίτη να παρακολουθήσουν και να αποτιμήσουν πληρέστερα τη διαδικασία. 

Το βιβλίο αντανακλά το στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο του συγγραφέα, όσο και τη μεγάλη πολιτική πείρα του. Καταδεικνύεται ότι η συνταγματική αναθεώρηση κάλυψε ένα από τα μείζονα ζητούμενα μιας τέτοιας διαδικασίας, δηλαδή την ανάγκη να συνδυάσει την προσαρμογή στις διεθνείς τάσεις με τον σεβασμό στα εθνικά δεδομένα. Τονίζεται, παράλληλα, η αναζήτηση λειτουργικών και εύπλαστων ρυθμίσεων, που θα αποφύγουν την ακαμψία, την υπερ-ρύθμιση και τελικά τη συνταγματική/ιστορική αλαζονεία που μπορεί να οδηγήσει σε συνταγματικές περιπέτειες. Οπως παρατηρεί ο συγγραφέας, «ένα σύστημα αυστηρό και παράλληλα δύσκαμπτο, δηλαδή όχι ανοιχτό στις εξελίξεις, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θραύση του θεσμικού πλαισίου ή να ξεπεραστεί στην πράξη από τα σύγχρονα δεδομένα» (σ. 32). Το βιβλίο επιβεβαιώνει ότι με την αναθεώρηση του 2019 συνεχίζεται η παράδοση των προοδευτικών ελληνικών Συνταγμάτων, που συχνά έφερναν τη χώρα στην πρωτοπορία των πολιτικών και θεσμικών αναζητήσεων διεθνώς. Βασίζεται, παράλληλα, στη διαπίστωση ότι ο συνταγματικός πολιτικός βίος είναι και μια εξελισσόμενη διαδικασία, που εξαρτάται από τη συνειδητότητα του πολιτικού προσωπικού και των πολιτών. Τούτη η δυνατότητα της εξέλιξης και η συνειδητότητα είναι στοιχεία που το ελληνικό πολιτικό σύστημα οφείλει να καλλιεργεί και να ενθαρρύνει ενεργά.
 
* Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου είναι καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

googlenews

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

 
 
 

 

logo m

 

 


©2024 YSTEROGRAFONEWS - ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ  ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ


© 2014-2024 YSTEROGRAFO NEWS