Η εξάπλωση μιας παγκοσμιοποιημένης, καταναλωτικής, αθλητικής κουλτούρας μπορεί να βοηθήσει τη Σαουδική Αραβία να μετατοπίσει τα κοινωνικά πρότυπα μακριά από τον αυστηρό θρησκευτικό συντηρητισμό.
Όταν τον περασμένο Νοέμβριο ο Κριστιάνο Ρονάλντο εγκαθίστατο στο Ριάντ, είχε πει ότι «σε λίγα χρόνια το πρωτάθλημα της Σαουδικής Αραβίας θα είναι από τα καλύτερα στον κόσμο». Μια δήλωση που ελάχιστοι δεν απέδωσαν στην προσπάθεια του Πορτογάλου σούπερ σταρ να δικαιολογήσει την επιλογή του και το μυθικό συμβόλαιο που καρπώθηκε από την Αλ Νασρ.
Σήμερα, 9-10 μήνες μετά, η τοποθέτηση του CR7 φαίνεται ωστόσο να αποκτά ουσία, να σχηματοποιείται σε κάτι εξόχως σημαντικό για τον διεθνή ποδοσφαιρικό χάρτη, αφού τα πετροδόλαρα κατέκλυσαν το φετινό μεταγραφικό παζάρι και αλλάζουν το status quo του παγκόσμιου ποδοσφαίρου.
Βιομηχανία
Το σχέδιο της Σαουδικής Αραβίας υποστηρίζεται από το κράτος και η χώρα βλέπει τον αθλητισμό ως έναν τρόπο να επανεπενδύσει τα έσοδα από το πετρέλαιο και να ενισχύσει τις μεταρρυθμίσεις, δημιουργώντας μια μεγαλύτερη βιομηχανία υπηρεσιών και ενισχύοντας τον τουρισμό.
Η εξάπλωση μιας παγκοσμιοποιημένης, καταναλωτικής, αθλητικής κουλτούρας μπορεί να βοηθήσει τη Σαουδική Αραβία να μετατοπίσει τα κοινωνικά πρότυπα μακριά από τον αυστηρό θρησκευτικό συντηρητισμό.
«Είναι καλύτερο για όλους να εργάζονται μαζί για την ευημερία στην περιοχή, αντί να συμμετέχουν σε συγκρούσεις και οι Σαουδάραβες θέλουν να φαίνονται στην πρώτη γραμμή», εξηγεί ο Στίβεν Κουκ, του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων ενός κέντρου μελετών στη Νέα Υόρκη.
Τι αλλάζει
Ο αθλητισμός, εξάλλου, μπορεί ακόμα και να είναι χρήσιμος ως μηχανισμός ολοκλήρωσης της κοινωνικής μεταρρύθμισης.
Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας έχει (υποτίθεται τουλάχιστον) γίνει τα τελευταία χρόνια πιο δεκτική στην ανάμειξη των δύο φύλων σε δημόσιους χώρους και έχει λάβει κάποια μέτρα για να περιορίσει την υπερβολικά ζηλωτική θρησκευτική αστυνομία της. Σκεφθείτε ότι το 2018 οι γυναίκες απέκτησαν επιτέλους το δικαίωμα να οδηγούν!
Η «μοναρχία του Κόλπου», η Σαουδική Αραβία, είχε ανακοινώσει τη δημιουργία μιας επενδυτικής εταιρείας για «την επιτάχυνση της ανάπτυξης του αθλητικού τομέα» και «των παγκόσμιων γεγονότων».
Η δημιουργία αυτής της εταιρείας αποσκοπεί στην «ενίσχυση της θέσης της Σαουδικής Αραβίας ως ενός από τους κορυφαίους προορισμούς στον κόσμο για αθλητισμό και ψυχαγωγία», επισημαίνεται από το PIF, που διαθέτει περιουσιακά στοιχεία ύψους περίπου 620 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το PIF είναι ο βασικός μοχλός του εγχειρήματος -χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια που διαθέτει- ανακατανομής κονδυλίων σε νέους τομείς της οικονομίας και πραγματοποιώντας στρατηγικές επενδύσεις σε εμπορικά σήματα και τεχνολογία.
Στη Σαουδική Αραβία ο αθλητισμός είναι μια κρατική και όχι επιχειρηματική υπόθεση, με όλα τα προβλήματα που αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Τον Ιούνιο ιδιωτικοποιήθηκαν θεωρητικά ορισμένοι κορυφαίοι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι, οι οποίοι προηγουμένως τελούσαν υπό τον έλεγχο του υπουργείου Αθλητισμού.
Το PIF κατέχει το 75% των μετοχών τεσσάρων ομάδων, η Aramco, η πετρελαϊκή εταιρεία, έχει άλλη μία ομάδα, και η Νίομ, μια μητρόπολη που χτίζεται στην έρημο, έχει επίσης μία στη 2η κατηγορία.
Ο αθλητισμός ελπίζουν οι Σαουδάραβες ότι θα έχει δευτερογενή αποτελέσματα και στην υπόλοιπη οικονομία. Εν μέρει πρόκειται για μια άσκηση επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας μιας περιοχής γνωστής για τις θρησκευτικές διαμάχες, τον εξτρεμισμό και τον πόλεμο. Οι ανοδικές τιμές ενέργειας και η παραγωγή σημαίνουν ότι οι εξαγωγές πετρελαίου των Σαουδαράβων αναμένεται να ξεπεράσουν τα 166 δισ. δολάρια φέτος, ή το 16% του ΑΕΠ. Με την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση να διαφαίνεται, το σχέδιο «Όραμα 2030» του βασιλείου στοχεύει στην απεξάρτηση της οικονομίας του από το πετρέλαιο, με την ανάπτυξη νέων βιομηχανιών και την απελευθέρωση της οικονομίας με την, μεταξύ άλλων, ένταξη περισσότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό.
Επίσης, ένα καλύτερο εμπορικό σήμα και περισσότερες εκδηλώσεις μπορούν να δώσουν ώθηση και στον τουριστικό τομέα, ο οποίος, όπως ελπίζει η κυβέρνηση, θα αυξηθεί από το 3% του ΑΕΠ το 2019 στο 10% το 2030. Και… η δύναμη των σταρ βοηθάει: ο Λίο Μέσι λειτουργεί ως πρεσβευτής του τουρισμού της Σαουδικής Αραβίας και δημοσιεύει ηλιόλουστα στιγμιότυπα στους 482.000.000 οπαδούς του στο Instagram.
Από τον Ρονάλντο στη «βόμβα» του Νεϊμάρ
Ο Κριστιάνο Ρονάλντο θα είναι πάντα ο πρωτοπόρος στην εξέλιξη ενός φαινομένου. Η τάση που δημιουργήθηκε μέσω του Πορτογάλου έχει αποκτήσει μαζικό χαρακτήρα και το πρωτάθλημα της Σαουδικής Αραβίας τείνει να αναδειχθεί σε χρόνο-ρεκόρ ένα από τα ισχυρότερα του πλανήτη!
Από τον Κριστιάνο Ρονάλντο μέχρι τον Σαντιό Μανέ και από τον Καρίμ Μπενζεμά και τον Ενγκολό Καντέ, τον Ριάντ Μαχρέζ, τον Κοουτίνιο, τον Φαμπίνιο, μέχρι τον Τζόρνταν Χέντερσον, αρκετοί διάσημοι άσοι των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων έχουν υπογράψει σε συλλόγους της Σαουδικής Αραβίας.
Τίναξε την μπάνκα
Εκείνη βέβαια που τίναξε κυριολεκτικά την μπάνκα ήταν η Αλ Χιλάλ. H μεταγραφή του Νεϊμάρ κόστισε 90.000.000 ευρώ, χώρια τα υπέρογκα έξοδα για το συμβόλαιο και τα μπόνους του.
Ο ακριβότερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών με τη μεταγραφή του στην Παρί, ύψους 222.000.000 ευρώ το 2017, έβαλε την υπογραφή του σε διετές συμβόλαιο με τον σαουδαραβικό σύλλογο, το οποίο θα του αποφέρει περίπου 300.000.000 ευρώ. Ήτοι 150.000.000 ευρώ τον χρόνο, ή εναλλακτικά… 2.900.000 ευρώ την εβδομάδα!
O Νεϊμάρ θα έχει το προσωπικό του τζετ και θα κερδίζει 80.000 ευρώ για κάθε νίκη της νέας του ομάδας. Το πιο… ιδιαίτερο απ’ όλα, όμως, είναι το μπόνους που αφορά τα social media, σύμφωνα με το οποίο θα αμείβεται με 500.000 ευρώ για κάθε ανάρτησή του (post ή story) στο Instagram που θα διαφημίζει τη Σαουδική Αραβία! Τουριστικός «πρέσβης» και τούτος. Σαν τον Μέσι…
Η πριγκιπική ματαιοδοξία και ένας «Σαντάμ»
Παρά τις ποικίλες εξηγήσεις, πολιτικής-οικονομικής-κοινωνικής όσο και διπλωματικής χροιάς, το ερώτημα που δεν θα πάψει ποτέ να αιωρείται, είναι γιατί η χώρα ξοδεύει (κι ας… μην έχουν τι να τις κάνουν τις πετρελαιοπηγές!) τόσο αμέτρητο πλούτο στον αθλητισμό; Η ματαιοδοξία και ο φθόνος παίζουν ρόλο. Πολλοί βασιλείς της Σαουδικής Αραβίας είναι οπαδοί. Έχουν επενδύσει σε ομάδες αλλού και τώρα θέλουν να έχουν και δικές τους. Επιθυμούν επίσης να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την παγκόσμια αθλητική ελίτ.
Λάτρης του γκολφ
Ο Γιασίρ Αλ Ρουμαγιάν, διαχειριστής του PIF, είναι λάτρης του γκολφ. Έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα στο πλαίσιο των πρόσφατων ακροάσεων στο Κογκρέσο για τη συμφωνία PGA Tour - LIV Golf υποδηλώνουν ότι μια ιδέα που προτάθηκε ως μέρος της συναλλαγής ήταν ότι θα μπορούσε να αποκτήσει την ιδιότητα του μέλους της Augusta, της πιο exclusive λέσχης της Αμερικής.
O διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας και από τον Σεπτέμβριο του 2022 πρωθυπουργός της χώρας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, του οποίου η περιουσία είναι αμύθητη και οι εχθροί του τον αποκαλούν «μικρό Σαντάμ», με το όνομά του αναμεμειγμένο στην πολύκροτη υπόθεση Κασόγκι, ορμώμενος (και) από τη… λόξα του για την μπάλα «εισέβαλε» στην Premier αγοράζοντας τη Νιούκαστλ.
Ο 36χρονος πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας έβγαλε, γι’ αυτό τον σκοπό, από τον λογαριασμό του 353.700.000 ευρώ, προσθέτοντας το όνομά του στη λίστα με τους κροίσους της Αραβίας που έχουν επενδύσει στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Η Μάντσεστερ Σίτι ανήκει στον σεΐχη Μανσούρ από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Παρί Σεν Ζερμέν στον Νασέρ αλ Κελαϊφί από το Κατάρ.
Μυθικές επενδύσεις από ένα καθεστώς με «μαύρο ιστορικό»
Ας μην ξεχνάμε ότι εκτός από το ποδόσφαιρο η Σαουδική Αραβία έχει επίσης προκαλέσει την προσοχή χρηματοδοτώντας την πίστα γκολφ LIV και φιλοξενώντας ένα Grand Prix της Formula 1, ενώ έχουν γίνει προσεγγίσεις με την ATP και την WTA.
Το «μπάσιμο» της Σ. Αραβίας στον αθλητικό κλάδο, με δαπάνες 10 δισ. δολαρίων για την απόκτηση παικτών, ομάδων και πρωταθλημάτων σε αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το γκολφ αλλά και οι αγώνες αυτοκινήτου, μοιάζει με οικονομικό ανεμοστρόβιλο που παρασύρει οτιδήποτε βρεθεί στο διάβα του!
Έσοδα
Το βασίλειο επιθυμεί το πρωτάθλημα να προσελκύσει επενδύσεις και φιλάθλους. Στόχος του είναι έως το 2030 να υποδέχεται 100.000.000 επισκέπτες ετησίως (το 2021 εισέρρευσαν 64.000.000 επισκέπτες). Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι το πρωτάθλημα θα τετραπλασιάσει τα έσοδά του στα 480.000.000 δολάρια μέχρι τότε. Η αλήθεια είναι ότι η Σαουδική Αραβία φαίνεται να προκαλεί δύο ανησυχίες:
- Η πρώτη είναι ότι πρόκειται για έναν κρατικό παράγοντα που δεν υποκινείται από τα κέρδη και διαθέτει τεράστιους πόρους.
- Η δεύτερη (και σοβαρότερη) έχει να κάνει με το κακό «ιστορικό» στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας του Τζαμάλ Κασόγκι, αρθρογράφου της «Washington Post», πρώην εκδότη της «Al-Watan» και γενικού διευθυντή και αρχισυντάκτη του Al-Arab News Channel. Εκτελέστηκε από πράκτορες της Σαουδικής κυβέρνησης στο προξενείο της Σ. Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη, στις 2 Οκτωβρίου 2018.
Ο αθλητισμός μπορεί να είναι μια ευαίσθητη βιομηχανία, στην οποία μπορεί να επενδύσει κάποιος, αλλά όπως και να το κάνουμε το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, ως αυταρχικό κράτος, δεν βοηθάει.
Αρκετές ομάδες ανθρώπινων δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει τους Σαουδάραβες για αθλητικό ξέπλυμα, για παράδειγμα όταν η FIFA τους ανέθεσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων για το 2023.
