Μετά από δέκα έτη ύφεσης διαπιστώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι το ελληνικό πτωχευτικό δίκαιο, δεν ήταν ικανό να διαχειριστεί το μεγάλο κύμα αιτήσεων πτώχευσης των επιχειρήσεων. Το ελληνικό επιχειρείν είχε -και έχει- ιδιαιτερότητες, όπως η σύνδεση της περιουσίας της επιχείρησης και της περιουσίας των μετόχων (οικογενειακές επιχειρήσεις), ο υπερδανεισμός και η επεμβατικότητα του κράτους.
Ήρθε η ώρα να διδαχθούμε, για το πώς πρέπει να διαχειριστούμε την κατάσταση από τους γκουρού του καπιταλιστικού συστήματος, τους νομοθέτες των Η.Π.Α. Αν ο Ντόναλτ Τραμπ είχε πτωχεύσει στην Ελλάδα προ είκοσι ετών, όχι πλανητάρχης, αλλά ούτε περίπτερο δεν θα μπορούσε να ανοίξει, αφού θα στερούνταν φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας.
Η διαμόρφωση σοβαρού μεταπτωχευτικού δικαίου στην Ελλάδα είναι απαραίτητη. Επιχειρηματίες και “εμποράνθρωποι” της ηλικίας των 45 με 55, βρέθηκαν στη δίνη μιας παγκόσμιας ύφεσης, δεν άντεξαν και οι εταιρείες τους πτώχευσαν. Δεν είναι απαραίτητα όλοι “λαμόγια” και “απατεώνες”. Εξάλλου, από την δικαστηριακή πρακτική, σπάνια βλέπουμε πτωχευμένους επιχειρηματίες να καταδικάζονται για δόλια χρεοκοπία. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο για χρέη προς δημόσιο και ασφαλιστικούς φορείς, που οι ποινές πέφτουν βροχή. Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να αλλάξει: οι πιστωτές θα πρέπει να ικανοποιούνται από όποια περιουσία υπάρχει στην επιχείρηση μέχρι και την ημέρα της πτώχευσης. Από την επόμενη μέρα της πτώχευσης δεν θα πρέπει να μπορούν να ικανοποιηθούν από την περιουσία που θα αποκτήσει ο πρώην πτωχός. Στην Ελλάδα, ισχυεί το παράδοξο, ακόμα και εάν πτωχεύσει μια εταιρεία, τα χρέη να παραμένουν και να αναζητούνται σε διάφορα φυσικά πρόσωπα ανα περίπτωση, ακόμα και εσαεί. Στην ερώτηση: και πως θα ξεφύγουμε από τα “λαμόγια” και τους δόλιους που θα πτωχεύουν τις επιχειρήσεις τους, μόνο και μόνο για να απαλλαχθούν από τα χρέη(;), η απάντηση είναι σαφής: όπως γίνεται και τώρα αλλά λίγο πιο απλουστευμένα: ένας δικηγόρος διορισμένος από τους πιστωτές και ένας ορκωτός λογιστής διορισμένος από τους πιστωτές θα συντάσουν έκθεση, η οποία θα επικυρώνεται από δικαστή. Με την επικύρωση της έκθεσης -η οποία θα βεβαιώνει ότι ο υποψήφιος πτωχός ουδεμία πράξη δόλιας χρεοκοπίας τέλεσε και ότι δεν έχει αποκρυβεί πτωχευτική περιουσία- το ΑΦΜ του πτωχού θα καθαρίζει και θα επανέρχεται στην ενεργό δραστηριότητα.
Το κέρδος θα είναι τεράστιο. Όπως προανέφερα, άνθρωποι της αγοράς που βρέθηκαν σε υφεσιακή καταιγίδα, αφενός παροπλίζονται πολύ νωρίς, αφετέρου κουβαλούν μια τεράστια εμπειρία που δεν μπορούν να διοχετεύσουν, γιατί είναι “ύποπτοι πτώχευσης”. Οι περισσότεροι δημιουργούν εταιρείες ΙΚΕ σε συγγενείς τους και συνεχίζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα, ως αφανείς, και πάντα με το στίγμα ότι “κάτι ύποπτο συμβαίνει”. Τι ποιο τίμιο, όμως, να βγεις στην αγορά και να πεις ξεκάθαρα: “πτώχευσα, είμαι καθαρός, έχω εμπειρία, έχω μάθει από τα λάθη μου, και αφού τα έχω καταφέρει μια φορά, είναι βέβαιο ότι μπορώ να τα καταφέρω και δεύτερη;”. Εμπειρία, γνώσεις, τεχνογνωσία, χάνονται, επειδή η δέσμευση του πτωχού από τους γάντζους του παρελθόντος είναι ισόβιοι.
Είναι απαίτηση της εποχής: η πτώχευση πρέπει να απενοχοποιηθεί. Δεν είναι πρόβλημα, είναι μια απλή διαδικασία εξυγίανσης της οικονομικής δραστηριότητας. Το κράτος δεν μπορεί να θέτει εμπόδια στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, η οποία προστατεύεται και συνταγματικά, και ο πρώην πτωχός, πρέπει να είναι προσηλωμένος μόνο σε ένα στόχο: να κερδίσει την εμπιστοσύνη της αγοράς με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος.
* του Ηλία Σιδέρη
